معرفی دیپارتمنت فارسی دری

زبان فارسی دری یکی از زبان‌های مهم کشور ما به حساب می‌آید که از دوره‌های پیش از ظهور اسلام تا هم اکنون در میان مردم سرزمین ما و در سایر سرزمین‌های منطقۀ ما رواج همیشگی داشته است.

این زبان در تمام دوره‌های اسلامی با حاکمیت خانواده‌های صفاریان، سامانیان، غزنویان، غوریان، آل کرت، دورۀ مغول، تیموریان، شیبانیان، صفویان، افشاریه، ابدالیان و دورۀ نخست بارکزائیان به حیث یگانه زبان رسمی سرزمین ما شناخته شده است. چنانچه همه این شاهان و سیاست‌مداران، این زبان را به حیث زبان دربار شان می‌شناختند و از آن استفاده‌های شایانی بردند.

زبان فارسی دری، در حوزۀ جغرافیای خراسان اسلامی و ایران قدیم، محصور نمانده، بلکه قرن‌های ممتدی در شبه قارۀ هند و دربار بابریان به حیث زبان رسمی و دربار مطرح بوده، و در آسیای صغیر و آذربایجان جایگاه بلندی را از آن خود کرده بود و به حیث زبان برتر منطقه مطرح بود.

در پهلوی زبان عربی که جایگاه نخستین زبان را در جهان اسلام از آنِ خود کرده، زبان فارسی دری، دومین زبان دانش و تمدن در اسلام شناخته می‌شود؛ چنانچه هزاران کتاب در حوزه‌های گوناگون دانش و ادبیات به فارسی نوشته شده و این زبان در ساختار تمدن بشری نقش بسیار ارزشمند و بسزایی را ایفا کرده است.

تقویۀ زبان و ادبیات در حقیقت، تقویۀ دانش و تمدن یک سرزمین و مردم آن است و باعث رشد تمدن و ارزش‌های فرهنگی یک جامعه است؛ همچنان که این امر، مستلزم حفظ ارزش‌ها و میراث‌های تمدنی گذشته خواهد بود. بدین اساس و بر مبنای چنین ضرورتی، دیپارتمنت زبان و ادبیات فارسی دری در چوکات پوهنتون هرات، تأسیس شده و به عنوان نخستین دیپارتمنت این مرکز علمی عرض اندام کرده است.

اهداف دیپارتمنت

اهداف دیپارتمنت زبان و ادبیات فارسی دری قرار زیر یادآوری می‌شوند:

ـ آشنایی با بخشی از فرهنگ پربار اسلامی ـ انسانی، جهت بالنده گی و شگوفایی معنویت و فراهم ساختن زمینه های تفاهم و زندگی باهمی و برجسته ساختن ارزشهای اجتماعی، رشد استعدادهای ادبی و بازکردن راه های آموزش، پژوهش و ترجمه در راستاهای زبان و ادبیات؛

ـ تقدیم افراد کاردان و شایسته به جامعه؛ انسانهای  مجهز با دانش ادبی و با اخلاق ارجناکی که در طول تاریخ، ادبیات فارسی دری تشویق و تبلیغ داشته است؛ تا به عنوان خدمتگزاران آگاه و با مسؤولیت، تعالی و ترقی کشور را سبب شوند؛

ـ آموزش و پرورش کارشناسانِ زبان و ادبیات آماده خدمت در موسسات تعلیمی، مطبوعات، نهادهای پژوهشی، مراکز ترجمه و تقدیم ادبیات شناسان و کسانی که آماده گی فنی و علمی برای خلق آثار ادبی دارند؛

ـ آشنا ساختن محصلان به چیستی هنر و ادبیات و نگاه فلسفی انداختن به هنر زبانی و رسیدن به فهم پایگاه زبان جهت شناخت جهان و جامعه و کار آیی ادبیات در بیان برداشتهای فرازمند تخیلی ـ عاطفی آدمی و ارزش این گونه برخوردها با زندگی؛

ـ درک و فهم متن های منظوم و منثور زبان و ادبیات فارسی دری و دست یافتن به بایسته گیها و شایسته گیهای ادبی با آشنایی به سبک و سیاق بیان اندیشه ها واحساسها در گذشته و حال؛

ـ رسیدن به قانونمندیهای نظام زبان، جست‌وجوی راه های توانمندی آن و آماده ساختن زبان فارسی ـ دری برای بیان مسائل پیچیدۀ فکری و علمیِ دوران معاصر و فهم چگونگی تحول زبان و پیدایی زبان معاصر فارسی دری؛

ـ همپایی با سرعت اختراعات و انکشافات و موضوعات غامض فلسفی علمی روزگار ما با فراهم ساختن اصطلاحات و واژه گان لازمی و جلوگیری از مستحیل شدن زبان فارسی دری و حفظ و حراست از این زبان به عنوان یکی از ارزش‌های ملی تاریخی جامعه؛

ـ رسیدن به فوت‌و‌فن‌های سخن‌آرایی، برای شناخت بهتر و درک بیشتر متن‌های کهن و پایه‌گذاری راه‌های آفرینش آثار ادبی، با پشتوانة فرهنگی ادبی و مایه‌وری از شیوه‌های گذشتگان؛

ـ بررسی و مطالعه‌ی فراز و فرودهای ادبیات فارسی دری در فراشد تاریخ و دریافت شاخص‌های تحول و تعالی و در مواردی فتور و استفاده از درس‌های تاریخ جهت باروری ادبیات معاصر؛

ـ بازگشایی راه‌های با پشتوانه و درخشان برای آنانی که توانایی آفرینش شعر و داستان و گونه‌های دیگر ادبی را دارند و سمت‌وسودادن آنان به خلق آثار ماندگار با پرهیز از تقلیدهای بی‌مایه و ارایه سخنان بی پایه؛

ـ آشنایی با شیوه‌ها و شگردهای ادبیات جهان و چهره‌های برجسته و شاهکارهای ادبی آنان، تا بستری را بسازد برای برخورد واقع بینانه با ادبیات فارسی دری و جایگاه آن و مساعد‌ساختن زمینة سودبری و به کارگیری  آنچه به شکوفنده گی زبان و ادبیات فارسی دری می‌انجامد و وداع با آن چه کار آیی لازم را ندارد با جایگزینی شیوه‌ها و شگردهای پخته و سختۀ جهانی.

نصاب درسی

نصاب درسی دیپارتمنت فارسی دری، مطابق نیازهای جامعۀ علمی و ادبی، وضع شده و گاهی هم مطابق آنچه از طریق وزارت تحصیلات عالی به گونۀ جمعی، روی آن کار شده، تعدیلاتی بر آن وارد گردیده است. در زیر نصاب درسی این دیپارتمنت در جدولی نمایش داده می‌شود.

سمستر اول

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
32	101	2	پشتو1	1
32	102	2	انگلیسی1	2
32	۱۰۳	2	آوا شناسی	3
32	104	2	متون نظم1	4
32	105	2	کلیات مسایل ادبی	5
32	106	2	درست نویسی	6
۳۲	۱۰۷	۲	تاریخ هرات	7
۴۸	108	۳	ثقافت اسلامی	8
32	۱۱۰	2	متون نثر1	9
32	109	2	تاریخ ادبیات1	10
تعداد کریدت                        ۲۱

 

سمستر دوم

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
32	111	2	پشتو2	۱
32	112	2	عربی1	۲
32	113	2	انگلیسی2	۳
32	114	۱	مبادی زبانشناسی	۴
32	115	2	تاریخ ادبیات2	۵
32	116	2	متون نثر2	۶
۳۲	117	2	فنون ادبی1	۷
۶۴	119	۴	ثقافت اسلامی2	۸
32	۱۲۱	2	صرف1	۹
32	120	2	متون نظم2	۱۰
تعداد کریدت                                2۱

 

سمستر سوم

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
32	121	2	صرف2	1
32	122	2	پشتو3	2
32	123	2	عربی2	3
32	124	2	انگلیسی3	4
32	۱۲۵	2	متن نثر3	5
32	۱۳۰	2	متن نظم3	6
32	126	2	تاریخ ادبیات3	7
32	127	۱	ادبیات شفاهی	8
۳۲	128	2	فنون ادبی2	9
۶۴	129	۴	ثقافت اسلامی3	10
تعداد کریدت                                             ۲۱

 

سمستر چهارم

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
۱۶	130	۱	تاریخ معاصر افغانستان	1
۳۲	131	۲	عربی 3	2
32	132	2	انگلیسی4	3
32	133	2	معنی‌شناسی	4
32	134	2	تاریخ ادبیات4	5
32	۱۳۵	2	متون نظم4	6
32	135	2	متون نثر4	7
32	136	2	فنون ادبی3	8
۳۲	137	۲	تاریخ زبان‌شناسی	9
۳۲	138	۲	لهجه شناسی1	10
۴۸	139	۳	ثقافت اسلامی4	11
تعداد کریدت                                              ۲۲

 

سمستر پنجم

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
32	140	2	نحو	1
32	141	2	مبادی تصوف	2
32	142	2	تاریخ ادبیات5	3
32	۱۴۹	2	متون نثر5	4
32	143	2	متون نظم5	5
32	144	2	فنون ادبی4	6
32	145	۱	کلیات فلسفه	7
32	146	2	ادبیات داستانی	8
۳۲	147	2	ادبیات جهان۱	9
۶۴	148	۴	ثقافت اسلامی5	10
تعداد کریدت                                               ۲۱

 

سمستر ششم

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
۳۲	150	۲	تاریخ ادبیات6	1
32	۱۶۰	2	متون نظم6	2
32	151	2	متون نثر6	3
۳۲	152	2	جامی‌شناسی۱	4
32	153	2	ادبیات جهان۲	5
32	154	2	ادبیات عرفانی۱	6
32	155	2	نقد ادبی1	7
۳۲	157	۲	ثقافت اسلامی6	۸
32	158	2	نظریات ادبی	۹
32	159	2	نگارش و روش تحقیق	۱۰
تعداد کریدت                             20

 

سمسترهفتم

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
32	160	2	جامی شناسی2	1
32	161	2	تاریخ تحول زبان	2
32	164	2	نقد ادبی2	۳
32	۱۶۹	2	ثقافت اسلامی۷	۴
32	۱۷۰	2	ادبیات معاصر۱	۵
32	165	2	ادبیات عرفانی۲	۶
	166	۴	منوگراف	۷
تعداد کریدت                                              ۱۶

 

سمستر هشتم

مجموع ساعت ها	کد درس	کریدت	مضمون	شماره
32	170	2	تاریخ ادبیات معاصر2	۱
32	172	2	ادبیات عرفانی2	۲
۳۲	173	۲	ثقافت اسلامی8	۳
۳۲	174	۲	بیدل‌شناسی	۴
	۱۷۵	۷	منوگراف	۵
تعداد کریدت        ۱۵

فارغ التحصیلان دیپارتمنت

دیپارتمنت زبان و ادبیات فارسی دری در طول تاریخ پوهنتون هرات، تا حالا وجود خود را حفظ کرده و در حال رشد بوده است و صدها نفر از تحصیل‌کردگان زبان و ادبیات فارسی دری را به جامعه تقدیم کرده است.

نخستین فارغان این دیپارتمنت درسال 1370 ده تن بودند. این دیپارتمنت تا کنون 27 دور فارغان خویش را به سویۀ لیسانس به جامعه معرفی نموده است.

تعداد فارغان ذکور و اناث از دیپارتمنت فارسی دری به سویۀ لیسانس از سال 1370 الی سال 1397 طی جدول زیر نمایش داده می‌شود:

شماره	سال	خواهران	برادران	مجموع
1	1370	8	2	10
2	1372	10	4	14
3	1373	12	6	20
4	74		4	4
5	75		8	8
6	76		2	2
7	77		10	10
8	78		3	3
9	79		1	1
10	80	5	2	7
11	81	9	2	11
12	82	9	8	17
13	83	8	7	15
14	84	4	7	11
15	85	11	9	20
16	86	19	13	32
17	87	13	9	22
18	88	18	17	35
19	89	10	9	19
20	90	17	14	31
21	91	16	40	56
22	92	26	16	42
23	93	17	29	46
24	94	27	33	60
25	95	182	96	278
26	96	33	21	54
27	97	40	23	63
28	1398	۳۰	۲۰	۵۰
29	1399	۲۵	۲۳	۴۸
30	1400	۲۳	۲۴	۴۷
31	1401	۴۰	۲۵	۶۵

 

اعضای کادر علمی

شماره	نام و نام خانوادگی	درجۀ تحصیل	رتبۀ علمی	ملاحظات
1	عبدالرزاق نجومی	لیسانس	پوهیالی	ترک وظیفه
2	سید نورالحق صبا	لیسانس	پوهیالی	ترک وظیفه
3	عبدالسلام حازم	لیسانس	پوهیالی	تقاعد
۴	سیدپادشاه رائق	لیسانس	پوهنیار	متوفی
۵	محمد ناصر رهیاب	ماستر	پوهاند	تقاعد
۶	محمد مسعود رجایی	لیسانس	پوهنمل	وفات یافتند
۷	نعمت الله وثیقی	لیسانس	پوهیالی	متوفی
۸	محمدالله افضلی	دکتورا	پوهنمل	ترک وظیفه
۹	سید یحیی حزین	ماستر	پوهنوال	ترک وظیفه
۱۰	غلام یحیی فرهنگ	لیسانس	پوهاند	تقاعد
۱۱	محمد داود منیر	دکتورا	پوهندوی	برحال
۱۲	احمد غنی خسروی	دکتورا	پوهندوی	ترک وظیفه
۱۳	صالحه حبیبی	لیسانس	پوهیالی	تبدیلی
۱۴	زاهده غفوری	ماستر	پوهندوی	برحال
۱۵	فضل الرحمن فقیهی	دکتورا	پوهاند	برحال
۱۶	صلاح الدین جامی	دکتورا	پوهنمل	برحال
۱۷	ماه جبین عمر	دکتورا	پوهنمل	برحال
۱۸	مریم ظریف	ماستر	پوهنیار	برحال
۱۹	سید مسعود حسینی	ماستر	پوهنمل	برحال
۲۰	خلیل احمد جامی	ماستر	پوهندوی	ترک وظیفه
۲۱	احمدشعیب بهراد	لیسانس	پوهیالی	ترک وظیفه
۲۲	علی‌احمد کاوه	ماستر	پوهنمل	تبدیل شده
۲۳	محمد طارق سعیدی	ماستر	پوهنیار	ترک وظیفه
۲۴	نارون رجایی	ماستر	پوهنیار	برحال
۲۵	احمد فهیم فیاض	ماستر	پوهنیار	برحال
۲۶	سمیه سلجوقی	ماستر	پوهنیار	برحال
۲۷	غلام رسول رحمانی	ماستر	پوهنیار	برحال