دیپارتمنت باستان¬شناسی-گردشگری

گردشگری از گذشته‌های دور تاکنون دچار تحولات فراوانی شده است. در دوران باستان، سفرها بیشتر با اهداف تجاری، مذهبی و ماجراجویانه انجام می‌شد. تمدن‌های بزرگ مانند یونان و روم نقش مهمی در گسترش سفرهای تفریحی و فرهنگی داشتند. همچنین، مسیرهای مهمی همچون جاده ابریشم به‌عنوان پل ارتباطی میان شرق و غرب، زمینه‌ساز تبادل کالا، اندیشه، فرهنگ و هنر بود. در قرون وسطی، به دلیل جنگ‌ها و ناامنی‌ها، سفرها کاهش یافت؛ اما گردشگری مذهبی رونق گرفت و مردم برای زیارت مکان‌های مقدس به نقاط مختلف سفر می‌کردند. با آغاز رنسانس، سفرهای علمی و فرهنگی دوباره جایگاه ویژه‌ای یافتند و دانشمندان و هنرمندان به سرزمین‌های مختلف برای یادگیری و تبادل علم سفر کردند. در دوران مدرن، وقوع انقلاب صنعتی باعث گسترش حمل‌ونقل و زیرساخت‌های گردشگری شد و امکان سفر برای گروه‌های بیشتری از جامعه فراهم گردید. امروزه گردشگری به یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهانی تبدیل شده که در رشد اقتصاد، اشتغال‌زایی و تبادل فرهنگی بین ملت‌ها نقش اساسی دارد.از دیدگاه اسلام، سفر و سیاحت جایگاه ویژه‌ای دارد و نه تنها به عنوان یک فعالیت تفریحی، بلکه به‌عنوان وسیله‌ای برای تفکر، عبرت‌آموزی، گسترش دانش و تقویت روابط اجتماعی معرفی شده است. قرآن کریم بارها انسان را به سفر در زمین و اندیشیدن در سرگذشت اقوام گذشته تشویق کرده است: قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلُ (بگو در زمین بگردید و بنگرید عاقبت کسانی که پیش از شما بودند چگونه بود) – سوره روم، آیه 42-در صدر اسلام، سفرهای مذهبی همچون حج و عمره جایگاه مهمی در ایجاد ارتباط میان مسلمانان داشت و عامل مهمی برای وحدت و تبادل فرهنگی میان ملت‌های مختلف بود. افزون بر این، سفرهای علمی در تمدن اسلامی بسیار مورد توجه بود. دانشمندانی چون ابن بطوطه، ابوریحان بیرونی، ابن سینا و ابن خلدون با هدف کسب علم، تحقیق و تبادل فرهنگی به سرزمین‌های مختلف سفر کردند و آثار ماندگاری بر جای گذاشتند. در کنار سفرهای مذهبی و علمی، سفرهای تجاری نیز اهمیت زیادی داشتند. بازرگانان مسلمان از طریق مسیرهای بزرگی مانند جاده ابریشم و راه ادویه، علاوه بر رونق اقتصادی، به گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در مناطق مختلف کمک کردند. از این رو، در تمدن اسلامی، سیاحت و گردشگری تنها به معنای تفریح نبود، بلکه وسیله‌ای برای تعالی روح، تقویت اندیشه و گسترش روابط اجتماعی و فرهنگی به شمار می‌رفت.ولایت هرات در تاریخ تمدن اسلامی نمونه بارزی از اهمیت سیاحت است. این شهر به دلیل موقعیت استراتژیک در مسیر جاده ابریشم، همواره مرکز تجارت، فرهنگ و دانش بوده است. وجود آثار تاریخی همچون مسجد جامع هرات، مناره‌های مصلی، قلعه اختیارالدین و آرامگاه جامی گواهی بر شکوه تاریخی این منطقه است که امروز می‌تواند به‌عنوان مقصد مهم گردشگری مذهبی، فرهنگی و تاریخی معرفی شود.از سوی دیگر، علم باستان‌شناسی که به مطالعه و حفاظت از آثار تاریخی می‌پردازد، نیز طی قرون متمادی تحول یافته است. علاقه به آثار باستانی در ابتدا بیشتر جنبه جمع‌آوری و زیبایی‌شناسی داشت. اما در اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم میلادی، هم‌زمان با دوره اکتشافات جغرافیایی، اروپایی‌ها به دلیل کشف سرزمین‌های جدید و آشنایی با فرهنگ‌های ناشناخته، به بررسی علمی آثار تاریخی علاقه‌مند شدند. در قرن هفدهم، بسیاری از مجموعه‌های شخصی به موزه‌های عمومی تبدیل گردید و باستان‌شناسی به‌تدریج به یک علم نظام‌مند تبدیل شد.

پیشرفت‌های قرن نوزدهم مانند لایه‌شناسی و روش‌های تاریخ‌گذاری مطلق، به ویژه رادیوکربن، امکان تعیین دقیق قدمت آثار تاریخی را فراهم کرد. در عصر حاضر، فناوری‌های نوینی مانند GIS، لیزر اسکن و تصویربرداری ماهواره‌ای به باستان‌شناسان کمک می‌کند تا محوطه‌های تاریخی را با دقت بیشتری شناسایی و حفاظت کنند.در زمینه گردشگری نیز تحولات بزرگی رخ داده است. رشد گردشگری بین‌المللی به‌طور گسترده از سال ۱۹۵۰ میلادی آغاز شد. این تحول نتیجه افزایش اوقات فراغت، گسترش شهرنشینی، رشد درآمد، تغییر نگرش جوامع به سفر و پیشرفت در صنعت حمل‌ونقل بود. این عوامل باعث شدند که سفر از یک فعالیت محدود به یک صنعت جهانی و اقتصادی تبدیل شود که میلیاردها دلار گردش مالی در سال ایجاد می‌کند.به‌طور کلی، گردشگری و باستان‌شناسی دو حوزه مکمل هستند که می‌توانند در کنار هم، ضمن معرفی جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی یک کشور، نقش مهمی در حفاظت از میراث فرهنگی ایفا کنند. در افغانستان، این دو رشته ظرفیت بالایی برای رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و معرفی هویت تاریخی و تمدنی کشور به جهان دارند. توجه به این دو حوزه به‌ویژه در مناطقی مانند هرات، بامیان و غزنی، می‌تواند افغانستان را به مقصدی مهم در گردشگری منطقه‌ای و جهانی تبدیل کند.

تعريف علم سیاحت و باستان شناسی

سیاحت عبارت است از مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، خدمات و صنایع مرتبط که با هدف فراهم‌سازی شرایط سفر، اقامت، بازدید و تفریح برای افراد انجام می‌شود و در نهایت به یک تجربه لذت‌بخش و هدفمند سفر منتهی می‌گردد.
باستان‌شناسی علمی است که به مطالعه نظام‌مند آثار، ابزار، اشیاء و بناهای تاریخی و باستانی می‌پردازد تا از طریق آن، فرهنگ، سبک زندگی، و تاریخ جوامع گذشته شناسایی و بازسازی شود.

چشم انداز

رشته سیاحت و باستان‌شناسی در ولایت هرات با توجه به غنای تاریخی و فرهنگی این منطقه، چشم‌انداز روشنی دارد. هرات با داشتن آثار باستانی برجسته، مانند قلعه اختیارالدین و مسجد جامع هرات، ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری تاریخی و فرهنگی دارد. این رشته در پوهنتون هرات نیز تدریس می‌شود و فرصت‌های تحقیقاتی و آموزشی برای محصلان فراهم می‌کند. همچنین، با توجه به موقعیت جغرافیایی و میراث فرهنگی غنی، فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در زمینه‌های مدیریت گردشگری، حفاظت آثار تاریخی و پژوهش‌های باستان‌شناسی فعالیت کنند

دیدگاه

دیپارتمنت سیاحت و باستان‌شناسی با تربیت نیروی متخصص و متعهد در عرصه‌های سیاحت و باستان‌شناسی، در پی آن است تا با شناسایی و حفاظت از آبدات تاریخی، معرفی ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگی، سروی و تحقیق ساحات باستانی و ارتقای کیفیت خدمات گردشگری، جایگاه شایسته‌ای در توسعه پایدار علمی، فرهنگی و اقتصادی کشور به دست آورد و افغانستان را به‌عنوان سرزمینی با پیشینه تمدنی و ظرفیت‌های گردشگری غنی در سطح منطقه و جهان معرفی نماید.

ماموریت

مأموریت دیپارتمنت سیاحت و باستان‌شناسی فراهم‌سازی آموزش‌های علمی و عملی در حوزه‌های سیاحت و باستان‌شناسی است. این دیپارتمنت با تمرکز بر تحقیق، آموزش و کاربردی‌سازی دانش در شناسایی و حفاظت میراث تاریخی و طبیعی، تربیت نیروی کارآزموده برای صنعت گردشگری و مطالعات باستان‌شناسی و معرفی ارزش‌های فرهنگی و تمدنی افغانستان، نقش مؤثری در رشد علمی، تقویت هویت ملی و توسعه پایدار فرهنگی و اقتصادی ایفا می‌کند.

رسالت

دیپارتمنت سیاحت و باستان‌شناسی معمولاً با هدف مطالعه، حفظ و معرفی میراث فرهنگی و تاریخی کشور تآسیس گردیده است. این دیپارتمنت‌ها نقش مهمی در آموزش محصلان درباره تاریخ، تمدن‌ها، مکان های باستانی و گردشگری ایفا می کند.

• تربیت متخصصان در حوزه گردشگری  و باستان شناسی
• حفظ، مرمت و معرفی میراث فرهنگی و باستانی
• توسعه پایدار گردشگری و حمایت از اقتصاد محلی
• انجام تحقیق­های علمی برای کشف و تفسیر تمدن­های گذشته
• افزایش آگاهی عمومی در باره اهمیت میراث فرهنگی و گردشگری
• ارتقای ارتباطات از طریق گردشگری و تبادل فرهنگی

اهداف آموزش سیاحت و باستان شناسی

دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی اهداف ذیل سرلوحه فعالیت های خویش قرار می دهند:

• آموزش اصول باستان‌شناسی و روش‌های تحقیق در این حوزه
• شناخت و تحلیل آثار تاریخی و فرهنگی افغانستان، به‌ویژه ولایت هرات
• توسعه مهارت‌های مدیریت گردشگری و برنامه‌ریزی سفرهای فرهنگی
• حفظ و نگهداری میراث فرهنگی از طریق مطالعات علمی و عملی
• ایجاد ارتباط میان گردشگری و میراث فرهنگی برای توسعه پایدار
• آموزش روش‌های حفاری و سروی ساحات باستانی به‌صورت عملی
• تقویت مهارت‌های راهنمایی گردشگری و معرفی اماکن تاریخی به بازدیدکنندگان

اهداف علمی

ارتقاع بخشیدن سویه تحصیلی اساتید به مقاطع ماستری و دکترا.

1. ارتباطات اکادمیک با نهادهای همخوان مانند دیپارتمنت گردشگری و باستان شناسی پوهنحی علوم اجتماعی بامیان و سایر ولایات و ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات، آمریت آبدات، آمریت گردشگری برقرار نماید.
2. تخصصی سازی دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی به دوبخش گردشگری و باستان شناسی
3. اشتراک در کنفرانس های آکادمیک و ارایه کنفرانس های علمی.
4. انجام تحقیقات و تهیه نقشه های علمی و کاربردی در عرصه های ساحات باستانی و ساحات طبیعی
5. استفاده از روش های عملی و کاربردی در عرصه های آموزشی.
6. ایجاد ویب سایت های علمی و تحقیقی جهت شناخت و کاربرد گردشگری و باستان شناسی به همکاری پوهنتون هرات.
7. تربیه متخصصین ورزیده و مسلکی در رشته گردشگری و باستان شناسی
8. برقراری ارتباط علمی با مراکز معتبر ملی و بین المللی:
9. تقویت و تخصص سازی رشته های کاربردی علم گردشگری و باستان شناسی

اهداف آموزشی سیاحت و باستان شناسی در زمینه مهارتی

• گسترش توانایی انجام تحقیق در بخش های گردشگری و باستان شناسی؛
• گسترش مهارت های مربوط راهنمای تور و سفر و سروی ساحات باستانی؛
• توانایی انجام سروی ساحات باستانی با استفاده از روش علمی باستان شناسی؛
•  توانایی تدریس مضامین گردشگری و باستان شناسی در نهادهای تحصیلی؛
• توانایی برخورد متناسب با جاذبه ها و سایت های باستانی؛
• : توانایی به کارگیری دانش گردشگری و باستان شناسی در زندگی فردی و اجتماعی؛
• توانایی تصمیم گیری در زمینه ی حل مسایل و مشکلات در هنگام سروی حفریات؛

استفاده از تکنالوجی

• دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی جدیداً تأسیس شده از امکانات تکنالوژیکی پوهنحی در کارهای عملی خویش استفاده می نمایند
• معرفی یک تن از محصلان به نمایندگی از صنف به آی تی جهت ایجاد یوزر و استفاده رایگان از انترنت دانشگاه در کارهای و پروژه های تحقیقی.

اساتید دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

این دیپارتمنت دارای (1)  عضو کادر علمی میباشد که در جدول ذیل مشخصات آنها کاملاٌ درج گردیده است.

شماره	اسم	تخلص	رتبه	درجه تحصیل	وظیفه
1	غلام علی	ابراهیمی	نامزد پوهنیار	لیسانس	سر پرست آمریت دیپارتمنت

طول دوره و شکل نظام

طول دوره لیسانس سیاحت و باستان شناسی چهار سال تحصیلی است و پیشبرد دروس بر اساس نظام کریدیت معیاری وزارت تحصیلات عالی افغانستان تنظیم شده است. تعداد کریدیت­های درسی دوره لیسانس رشته سیاحت و باستان شناسی شامل 163 کریدیت با افزایش تعداد کریدت­های ثقافت اسلامی میباشد:

نوعیت مضامین	اختصاصی	اساسی	عمومی	اختیاری	مجموع
فیصدی	51%	%26	19%	4%	۱۰۰%

جدول مضامین سمستر¬وار رشتۀ سیاحت و باستان شناسی

برنامۀ درسی دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی به ترتیب ضرورت و مناسبت مضمون در سمسترهای هشت­گانه تنظیم شده است و انتظار می­رود که به صورت زیر تطبیق گردد.

مضامین سمستر اول دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	نظام اعتقادی اسلام	عمومی	2
۲	تلاوت و تجوید	عمومی	1
۳	مبادی تاریخ	اساسی	2
۴	مبادی بشر شناسی	اساسی	2
۵	تاریخ تمدن قدیم افغانستان	تخصصی	3
۶	مبادی جغرافیه	اساسی	2
۷	شناخت صنعت گردشگری	اساسی	3
۸	مبادی باستان­شناسی	اساسی	2
9	تاریخ معاصر افغانستان	عمومی	2
10	انگلیسی	عمومی	2
مجموع کریدت­ها		21	21

مضامین سمستر دوم دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	جغرافیای گردشگری عمومی	تخصصی	3
۲	لسان انگلیسی( 2 )	عمومی	2
۳	تاریخ تمدن شرق	تخصصی	3
۴	مبادی اقتصاد	اساسی	2
۵	کمپیوتر(1)	عمومی	2
۶	نظام عبادتی اسلام	عمومی	2
۷	سیرت	عمومی	2
8	مبادی جامعه شناسی	اساسی	2
9	اصول  برنامه ریزی و مدیریت گردشگری	اساسی	3
مجموع کریدت­ها		21	21

مضامین سمستر سوم دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	لسان انگلیسی(3)	عمومی	2
۲	کمپیوتر(2)	عمومی	2
۳	باستان­شناسی افغانستان (1)	تخصصی	2
۴	برنامه ریزی توسعه گردشگری	تخصصی	3
۵	نظام اخلاقی اسلام	عمومی	2
۶	نظام اجتماعی اسلام	عمومی	2
۷	گردشگری شهری	تخصصی	2
۸	تاریخ تمدن غرب	تخصصی	3
9	میراث­های فرهنگی	تخصصی	3
مجموع کریدت­ها			21

مضامین سمستر چهارم دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	لسان انگلیسی(4)	عمومی	2
۲	جغرافیای تاریخی افغانستان	تخصصی	3
۳	باستان­شناسی افغانستان (2)	تخصصی	2
۴	تاریخ هنر جهان	اساسی	3
۵	کارتوگرافی	تخصصی	4
۶	تربیه فکری	عمومی	2
۷	ادیان و مذاهب	عمومی	1
8	جغرافیای گردشگری افغانستان(1)	اساسی	3
مجموع کریدت­ها			20

مضامین سمستر پنجم دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	تاریخ هنر افغانستان	اساسی	2
۲	اتنوگرافی افغانستان	تخصصی	3
۳	جغرافیای گردشگری افغانستان(2)	اساسی	3
۴	سیستم­های مهندسی باستان­شناسی در افغانستان	تخصصی	3
۵	گردشگری روستایی	تخصصی	3
۶	ارتباطات میان فرهنگی گردشگری در کشورهای اسلامی	اساسی	3
۷	نظام سیاسی اسلام	عمومی	2
8	نظام اداری اسلام	عمومی	2
مجموع کریدت­ها			21

مضامین سمستر ششم دیپارتمنت سیاحت با ستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	سیستم اطلاعات جغرافیایی(  GIS)	اساسی	3
۲	روش تحقیق	تخصصی	4
۳	سروی ساحات باستانی و اصول حفریات	تخصصی	3
۴	آبدات تاریخی دورۀ اسلامی	اساسی	3
۵	مدیریت و برنامه ریزی سفر	تخصصی	2
۶	فن راهنمایی در گردشگری	تخصصی	3
۷	نظام اقتصادی اسلام	عمومی	2
مجموع کریدت­ها			21

مضامین سمستر هفتم  دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	قرآن و علوم معاصر	عمومی	2
۲	مدیریت و برنامه ریزی فراغت	اختیاری	3
۳	سکه شناسی و کتیبه شناسی	تخصصی	3
۴	مدیریت بازاریابی و تبلیغات گردشگری	تخصصی	3
۵	باستان­شناسی شرق میانه و آفریقا	تخصصی	4
۶	جغرافیای طبیعی و انسانی افغانستان	اختیاری	2
۷	مونوگراف	تخصصی	2
مجموع کریدت­ها			19

مضامین سمستر هشتم دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	تمدن اسلام	عمومی	2
۲	دموگرافی	تخصصی	3
۳	موزیم شناسی	تخصصی	3
۴	باستان­شناسی کشور­های همجوار	تخصصی	4
۵	کار آفرینی در گردشگری	تخصصی	3
6	مونوگراف	تخصصی	4
مجموع کریدت­ها			19

مضامین سمستر هشتم دیپارتمنت سیاحت و باستان شناسی

شماره	مضمون	نوعیت مضمون	تعداد کریدت
۱	تمدن اسلام	عمومی	2
۲	دموگرافی	تخصصی	3
۳	موزیم شناسی	تخصصی	3
۴	باستان­شناسی کشور­های همجوار	تخصصی	4
۵	کار آفرینی در گردشگری	تخصصی	3
6	مونوگراف	تخصصی	4
مجموع کریدت­ها			19

تماس با دیپارتمنت: 

شماره تماس:-0778817216